Vai trò của xét nghiệm acid uric máu trong điều trị bệnh gút

Trong quá trình điều trị bệnh gút, chỉ số acid uric luôn luôn được theo dõi để có thể đánh giá nồng độ acid uric máu trong cơ thể người bệnh và ảnh hưởng của nó đến việc điều trị. Cũng cần phải khẳng định tăng acid uric chưa phải là tiêu chuẩn để chẩn đoán bệnh gút, đây chỉ là yếu tố cần được chú ý khi chẩn đoán gút. Gút là bệnh lắng đọng tinh thể muối urate natri trong cơ thể. Nguyên nhân gây kết tủa tinh thể muối urate natri là do tăng acid uric máu (> 7mg/dl đối với nam và >6mg/dl đối với nữ).

1.       Acid uric máu

 Uric acid là một hợp chất khác vòng của cácbon, nitơ, ôxi, và hyđrô với công thức C5H4N4O3. Nó tạo thành các ion và muối được gọi là urat và acid urat như ammonium acid urate. Acid uric được tạo thành trong cơ thể do quá trình thoái giáng các nhân purin, sau đó chúng được hòa tan trong máu và đưa đến thận và thải ra ngoài qua nước tiểu. Axit uric tăng có thể do quá trình tăng cung cấp, tăng tạo hoặc giảm thải trừ axit uric qua thận hoặc cả hai quá trình này. Acid uric được đào thải ra khỏi cơ thể qua: nước tiểu: từ 400 - 1.000 mg/ngày (là đường chủ yếu nhất); đường tiêu hoá: khoảng từ 100 - 200 mg/ngày. Acid uric trong cơ thể được tạo ra từ hai nguồn sau: Ngoại sinh: từ thức ăn đưa vào cơ thể có chứa chất purin: từ 100 - 200 mg/ngày; Nội sinh: do các tế bào chết của cơ thể sinh ra, khoảng 600 mg/ngày.

Khi nồng độ axit uric tăng cao kéo dài trong máu có thể dẫn đến một dạng viêm khớp được biết đến với tên bệnh gút. Tinh thể lắng đọng trong và xung quanh các khớp dẫn đến hậu quả viêm, sưng và đau khớp, lắng đọng dưới da tạo nên các hạt tophi, có thể tạo sỏi thận và suy thận.

2. Nguyên nhân tăng acid uric máu:

Có nhiều nguyên nhân gây tăng acid uric nhưng có thể sắp xếp thành 3 loại: Tăng sản xuất acid uric; giảm bài tiết acid uric; hỗn hợp giữa tăng sản xuất và giảm bài tiết acid uric. Trong đó nhóm tăng sản xuất acid uric máu: Tăng acid uric máu tiên phát (80% người bị tăng acid uric không xác định được nguyên nhân),  ăn nhiều thực phẩm chứa purin; các tổ chức bị phá huỷ (Vd: sau hoá trị liệu, xạ trị các khối u ác tính); gia tăng chuyển hóa tế bào (Vd: bệnh lơxêmi cấp, u lympho), thiếu máu do tan máu (Vd: sốt rét, bệnh hồng cầu hình liềm, thiếu G6PD); bị béo phì; nhịn đói. 

Nhóm tăng acid uric trong máu do giảm đào thải acid uric qua thận: Do suy thận, tổn thương các ống thận xa; nghiện rượu cấp; do dùng thuốc lợi tiểu; do nhiễm toan lactic; do suy tim ứ huyết; do dùng kéo dài một số loại thuốc gây giảm thải acid uric qua nước tiểu như: dùng aspirin liều thấp, dùng thuốc lợi tiểu, dùng probenecid liều thấp, dùng phenylbutazon liều thấp.

Các nguyên nhân khác gây tăng acid uric máu như:  Do tăng bạch cầu đơn nhân nhiễm trùng cấp (hay bệnh nhiễm virus Epstein-Barr);  do nhiễm độc thai nghén và tiền sản giật; do suy cận giáp trạng; do suy giáp; do ngộ độc chì; do chấn thương.  

3.   Vai trò của xét nghiệm acid uric máu.

 Để chẩn đoán bệnh được chính xác, khi đi khám tại các cơ sở chuyên khoa Cơ Xương Khớp, các bác sĩ sẽ tiến hành chẩn đoán lâm sàng và chỉ định làm xét nghiệm cho bạn. Trong điều trị gút xét nghiệm máu bao gồm chỉ số acid uric sẽ được tiến hành thường xuyên trên bệnh nhân đến khám hoặc tái khám. Đây là việc làm cần thiết không thể bỏ qua.

Trong cơ thể acid uric là sản phẩm cuối cùng của chuyển hóa chất dinh dưỡng (chuyển hóa của hợp chất có tên purin), acid uric sinh ra chủ yếu được đào thải  qua nước tiểu. Khi acid uric trong máu (gọi là acid uric máu) tăng ở mức khoảng 7 đến 9mg/dl gọi là chứng tăng acid uric máu không triệu chứng. Lúc này cần phải kiểm soát và thực hiện chế độ ăn phù hợp. Khi acid uric máu đo được trên 9mg/dl, acid uric là chất ít tan sẽ kết tinh thành tinh thể muối urat đọng lại trong sụn, khớp đến mức gây đau đớn có khi là dữ dội ở các khớp gọi là cơn gút cấp , khi đó phải điều trị bằng các nhóm thuốc hạ nồng độ acid uric.

4. Khi nào cần xét nghiệm acid uric

Các trường hợp nên làm xét nghiệm acid uric trong máu:

Chẩn đoán bệnh gút

Nghi ngờ sỏi thận urat (do acid uric máu tăng cao gây lắng đọng tại thận);

Đánh giá tác dụng của thuốc điều trị hạ acid uric máu

Kiểm tra nồng độ acid uric trên bệnh nhân ung thư điều trị liệu pháp hóa học trị liệu hoặc phóng xạ, điều trị ung thư gây chết tế bào và làm tăng acid uric trong máu.

 5. Chuẩn bị xét nghiệm acid uric trong máu

Không cần phải chuẩn bị gì trước khi làm xét nghiệm acid uric trong máu, có thể ăn uống bình thường trước khi làm xét nghiệm. Nếu trước ăn khoảng 4-8 tiếng thì càng tốt. Tuy nhiên cũng có một vài lưu ý trước xét nghiệm:

Các loại thuốc có thể làm thay đổi chỉ số acid uric trong máu và giảm kết quả xét nghiệm như: thuốc lợi tiểu, aspirin, vitamin C (ascorbic acid), aspirin liều thấp (75 tới 100 mg hàng ngày), niacin, warfarin, Coumadin, cyclosporine, levodopa, tacrolimus, and một số thuốc điều trị leukemia, lymphoma, bệnh lao. Nên nói với bác sỹ về thuốc đang dùng.

Một số thức ăn giàu đạm làm tăng acid uric trong máu như nội tạng động vật (gan, não..), thịt đỏ (thịt bò, thịt bê …), hải sản … Đồ uống rượu bia cũng ảnh hưởng tới chuyển hóa acid uric trong máu. Do đó, 8 tiếng trước khi làm xét nghiệm acid uric, nên hạn chế dùng những thực phẩm, đồ uống trên.
Hướng dẫn cách lấy nước tiểu 24h

 Các trường hợp xét nghiệm máu mà có tăng acid uric nhưng trên lâm sàng không có biểu hiện của bệnh gút, bệnh nhân nên đến chuyên khoa cơ xương khớp để có được tư vấn thích hợp. Nếu bạn cần sự hỗ trợ hoặc điều trị bệnh gút với Phòng Khám Đa Khoa Viện Gút vui lòng liên hệ với chúng tôi theo thông tin:

Phòng khám Đa Khoa Viện Gút